कृषी सह विविध उत्पादना संबंधित भौगोलिक निर्देशक जीआय घेण्यामध्ये महाराष्ट्र राज्याने देशात पाचव्या क्रमांकाचे स्थान पटकाविले आहे.  आत्तापर्यंत मिळालेल्या एकूण 29 भौगोलिक  निर्देशकांमध्ये (कृषी व बिगरकृषीसह) नुकतीच नव्याने नऊ ‘जीआय’ची भर पडली आहे.

यात मराठवाड्यातील कृषी उत्पादकांची संख्या अधिक असून प्रमुख मिळालेल्या जीआईमध्ये पानचिंचोळी  (लातूर) येथील चिंच, बहाडोली जांभूळ (पालघर), जालनाची दगडी ज्वारी, कास्ती कोथिंबीर (लातूर) इत्यादींचा समावेश आहे.

केंद्र सरकारच्या पेटंट कार्यालयाकडून महाराष्ट्रातील या नऊ उत्पादनांना   जीआय ची स्वीकृती देऊन सरकारी गॅझेट मध्ये तशी नोंदही करण्यात आली आहे.  त्यामुळे राज्याने प्राप्त केलेल्या जीआय उत्पादनांची संख्या आता 38 झाले आहे.  त्यामध्ये चार बिगर कृषी आणि 34 कृषीशी संबंधित उत्पादकांचा समावेश आहे.  जीआय टॅग प्राप्त करण्यामध्ये महाराष्ट्राने भारतात पाचव्या क्रमांकाचे स्थान पटकावले आहे.

छोट्या गावांचा समावेश उल्लेखनीय.

जीआय मिळवून देण्यामध्ये पुढाकार लाभलेल्या पुणे येथील ‘जीएमजीसी’ संस्थेचे प्रमुख गणेश हिंगमिरे म्हणाले की नव्याने प्राप्त झालेल्या नऊ ‘जीआय’  मधील वैशिष्ट्यपूर्ण बाब म्हणजे राज्यातील विशेषतः मराठवाड्यातील छोट्या गावांचा या माध्यमातून एक प्रकारे सन्मान झाला आहे . यापूर्वी दार्जिलिंग चहा यासारखी मोठी उदाहरणे आपल्यासमोर आहेत.

परंतु मराठवाड्यातील लातूर जिल्ह्यातील पान चिंचोळी किंवा तत्सम काही गावांनी आपल्या वैशिष्ट्यपूर्ण जीआय उत्पादनावर आपले नाव कोरले आहे . अशा प्रकारे देशातील कोणतीही छोटे गाव जीआयच्या माध्यमातून पुढे येऊ शकते . त्यातून देश समृद्ध होऊ शकतो.

महाराष्ट्र मध्ये आतापर्यंत 51 उत्पादनांना जीआय ची प्रस्ताव पाठवले होते ,त्यापैकी 38 उत्पादनांना जीआय मिळण्यात यश आले आहे . उर्वरित 13 उत्पादने जीआय मिळवण्याच्या प्रक्रिये अवस्थेत आहेत असे हिंगमिरे यांनी सांगितले.

नऊ जीआय उत्पादने पुढीलप्रमाणे…

कृषीसंबंधित जीआय (कंसात ज्यांच्या नावे अर्ज प्रस्ताव)

पानचिंचोळी चिंच, पानचिंचोली, ता. निलंगा, जि. लातूर

(पानचिंचोली पातडी चिंच उत्पादक संघ)

बोरसुरी तूर डाळ- बोरसुरी, ता. निलंगा. जि. लातूर

(बोरसुरी तूरडाळ उत्पादक संघ)

कास्ती कोथिंबीर- आशिव, ता. औसा, जि, लातूर