Bleaching powder : ग्रामीण भागातील पशुपालकांसाठी गोठ्याची स्वच्छता राखणे ही एक मोठी जबाबदारी असते. रोगराई टाळण्यासाठी स्वच्छता अत्यावश्यक असून, यासाठी वापरले जाणारे एक प्रभावी, स्वस्त आणि सहज उपलब्ध रसायन म्हणजे ब्लीचिंग पावडर किंवा सोडियम हायपोक्लोराईट. हे रसायन आता अनेक शेतकरी आणि पशुपालकांच्या दैनंदिन वापरात आले असून, त्याचे परिणामही सकारात्मक दिसत आहेत.
ब्लीचिंग पावडरमध्ये जंतुनाशक गुणधर्म असल्यामुळे गोठ्यातील विषाणू, बॅक्टेरिया आणि बुरशी सहज नष्ट होतात. त्यामुळे जनावरांना होणाऱ्या संसर्गजन्य आजारांचा धोका कमी होतो. विशेषतः पावसाळ्यात आणि दमट हवामानात रोगराईचा प्रसार होण्याची शक्यता अधिक असते, अशा वेळी हे रसायन अत्यंत उपयुक्त ठरते.
या रसायनाचा आणखी एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे दुर्गंधी नियंत्रण. गोठ्यातील मलमूत्रामुळे निर्माण होणाऱ्या वासामुळे आसपासचा परिसर अस्वच्छ वाटतो. मात्र ब्लीचिंग पावडरची फवारणी केल्यास दुर्गंधी कमी होते आणि वातावरण स्वच्छ राहते. हे रसायन पाण्यात सहज मिसळता येते आणि मोठ्या भागावर फवारणी करता येते, त्यामुळे वापरही सुलभ आहे.
वापर करताना काही काळजी घेणे आवश्यक आहे. ब्लीचिंग पावडरचे प्रमाण योग्य असावे — साधारणतः 1 लिटर पाण्यात 10 ग्रॅम पावडर मिसळावी. फवारणीनंतर गोठा काही वेळ मोकळा ठेवावा आणि जनावरांचा थेट संपर्क टाळावा. ही खबरदारी घेतल्यास रसायनाचा उपयोग अधिक सुरक्षित आणि परिणामकारक ठरतो.
किफायतशीर दरात उपलब्ध असलेले हे रसायन आता ग्रामीण भागात सहज मिळते. स्थानिक कृषी केंद्रे, पशुवैद्यकीय दवाखाने आणि दुकानांमध्ये याची उपलब्धता वाढली आहे. शासनाच्या स्वच्छता मोहिमांमध्येही याचा समावेश केला जात असून, शेतकऱ्यांनी याचा वापर नियमितपणे करावा, असा सल्ला तज्ज्ञ देत आहेत.
