
दोन डोळा कांडीचे टोकास टोक टक्कर पद्धतीने लागण केल्यास बेणे गुणन प्रमाण १:१५ पेक्षा जास्त मिळते.ऊस कांडी लागण पद्धतीने बेणे गुणन दोन कांड्यांतील अंतर कमी करून वाढविता येते. बेणे ऊसाची जाडी यामध्ये कमी मिळत असली तरी या बेण्याची उगवण क्षमता ८५ ते ९५ टक्यांपर्यंत मिळते.
ऊस रोप लागण पद्धत
अ) गादीवाफा पद्धत
या पद्धती मध्ये १ मीटर रुंद व १० मिटर लांबीचे वाफे तयार करून घ्यावेत . प्लॅस्टिक पेपर किंवा खतांच्या रिकाम्या पिशव्या गादीवाफे तयार करताना तळाशी अंथरून त्यावर चांगले कुजलेले शेणखत व मातीच्या मिश्रणाचा सहा इंच थर द्यावा व त्यावर कीटकनाशक व बुरशीनाशकाची प्रक्रिया केलेल्या २ इंचाचा १ डोळा कांड्या १ ते २ इंच कांड्यांतील अंतर आणि दोन ओळींतील अंतर १ इंच याप्रमाणे ठेवून मांडणी करावी. त्यावरती २ इंच मातीचा थर द्यावा. अशाप्रकारे एक एकराला पुरेशी अर्धा गुंठा क्षेत्रामध्ये रोपे तयार करता येतात.
ब) प्लॅस्टिक प्रो ट्रे पद्धत
प्लॅस्टिक ट्रे ४२ कपांचे ५६० मिमी × ३६० मिमी × ७० मिमी आकार आणि ७८० मायक्रॉन जाडीचे वापरावेत.
एक ट्रे भरण्यासाठी शेणखत ०.५ किलो, पोयटा माती ०.५ किलो, कोको पीट १.७५ किलो, रेती ०.२५ किलो या प्रमाणात लागते. त्यामुळे रोप लागण करताना या मिश्रणाचा गोळा फुटत नाही.
साधारणतः लागणीस ३० ते ३५ दिवसांचे रोप योग्य असते. ही रोपे जोमाने वाढतात. फुटव्यांची संख्या जास्त मिळते.
४२ कपांच्या प्लॅस्टिक ट्रेमधील रोपांच्या मरीचे प्रमाण तुलनेमध्ये कमी असते.१:१५ पर्यंत निश्चितपणे बेणे गुणन प्रमाण मिळू शकते.
रोपापासून लागवड करताना घ्यावयाची काळजी..
३० ते ३५ दिवसांचे रोपाचे वय असताना लागवड करावी. जास्त वयाच्या रोपांची लागवड केल्यास फुटव्यावर परिणाम होत असतो .
एक दिवस अगोदर रोप लागवडी आधी रोपांना पाणी द्यावे.
योग्य खोलीवर रोपांची लागवड करावी. पाणी हलक्या प्रवाहाने द्यावे.
ट्रेमधील मिश्रणाचा गोळा लागवड करताना फुटणार नाही याची काळजी घ्यावी.
वसंत ऊर्जा/ बुरशीनाशक/ कीटकनाशक / सूक्ष्म अन्नद्रव्य यांची रोप लागवडीपूर्वी रोपांवर फवारणी/ आळवणी करावी.
क) उती संवर्धित रोप लागवड पद्धत
नवीन जातींचा प्रसार आणि रोगमुक्त चांगल्या प्रतीचे बेणे निर्मिती जलद करण्याकरिता हे तंत्र उपयुक्त आहे. उती संवर्धित रोपांचा वापर केल्यास पायाभूत बेणे मळ्याचे गुणन निश्चितपणे १:२५ पेक्षा अधिक मिळते.
ऊस बेणे मळा कार्यक्रम यशस्वी राबवण्यासाठी महत्त्वाच्या बाबी
◼️ हंगाम व गटनिहाय तसेच विविध जातींचा आराखडा कारखान्याच्या गाळप क्षमतेप्रमाणे तयार करावा.
◼️ प्रथम स्तर बेण्याची हंगाम व वाणनिहाय मागणी संबंधित संस्थेकडे आराखड्याप्रमाणे करावी.
◼️ बेणे उत्पादक शेतकऱ्यांची निवड रस्त्यालगत जमीन व पाण्याची उपलब्धता पाहून करावी.
◼️ ऊस विकास विभाग योजना राबविण्यासाठी सक्षम असावा.
◼️ स्वतंत्र प्रशिक्षित पाहणी पथक बेणेमळा निरीक्षणासाठी असावे.
◼️ बेणेमळातील बेणे पथकाच्या शिफारशीनंतर वाटप करावे.
◼️चांगल्या दर्जाचे बेणे उत्पादन करणाऱ्या शेतकऱ्यांची पुढील वर्षासाठी निवड करण्यात यावी .
◼️ वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूटकडून बेणे मळा विद्यापीठ, महाराष्ट्रासाठी प्रसारित झालेल्या जातींचा असावा.
◼️ रोपवाटिकेसाठी बेणे हे प्रमाणित असावे.
◼️ कारखाना स्तरावर एक डोळा रोप निर्मितीसाठी प्रमाणित बेणे वापरणाऱ्या रोपवाटिकेची निवड करावी.