New era of agriculture : भारतीय कृषी क्षेत्रात आज एक नवे युग सुरू झाले आहे. पारंपरिक शेतीच्या पलीकडे जाऊन आता शेतकरी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करत आहेत — त्यात ड्रोन, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), आणि शाश्वत शेतीचे तत्त्वज्ञान अग्रस्थानी आहे. बारामती, पुणे आणि नागपूरसारख्या ठिकाणी सुरू असलेल्या प्रयोगांमुळे भारतातील शेती व्यवस्थापनात जागतिक स्तरावर बदल घडत आहेत.
AI च्या मदतीने शेतकरी आता हवामानाचा अचूक अंदाज, पीक आरोग्य, सिंचन नियोजन, कीटक नियंत्रण आणि बाजारभाव यांची माहिती थेट मोबाईलवर मिळवू शकतात. ICAR आणि IIT मुंबईसारख्या संस्थांनी AI आधारित डॅशबोर्ड, सॅटेलाइट इमेजेस, आणि हिट मॅप्स विकसित केले आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतातील प्रत्येक इंचावर नियंत्रण ठेवता येते.
ड्रोनचा वापर आता केवळ फवारणीसाठीच नाही, तर क्लाउड सीडिंग, माती परीक्षण, आणि पिकांच्या वाढीचे निरीक्षण यासाठीही केला जात आहे. राजस्थानमध्ये नुकतीच कृत्रिम पावसाची ड्रोन चाचणी पार पडली, ज्यामुळे दुष्काळग्रस्त भागात पर्जन्य निर्माण करण्याची नवी आशा निर्माण झाली आहे.
शाश्वत शेतीच्या दिशेनेही महत्त्वाचे पावले उचलली जात आहेत. बारामती येथील अटल इनक्युबेशन सेंटर आणि वॉशिंग्टन स्टेट युनिव्हर्सिटीच्या सहकार्याने शेतकऱ्यांना जल व्यवस्थापन, माती आरोग्य, आणि पर्यावरणीय तणाव कमी करण्यासाठी प्रशिक्षण दिले जात आहे. AI चा वापर करून शेतकऱ्यांचे उत्पादन वाढवणे आणि खर्च कमी करणे हे या क्रांतीचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.
या नव्या पर्वामुळे भारताच्या कृषी क्षेत्रात आर्थिक, पर्यावरणीय आणि सामाजिक बदल घडत आहेत. जसे हरित क्रांतीने अन्न सुरक्षा दिली, तसेच ही डिजिटल क्रांती शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सुरक्षेला नवा आधार देत आहे. येणारा काळ हा स्मार्ट शेतीचा आहे — आणि भारत त्याच्या नेतृत्वासाठी सज्ज होत आहे.
