गेल्या काही वर्षांपासून आपला देश दूध उत्पादनाच्या क्षेत्रात झपाट्याने प्रगती करत आहे. अनेक नवीन लोकही चांगल्या नोकऱ्या सोडून दुग्धव्यवसाय करून चांगले उत्पन्न मिळवत आहेत. ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागातील जवळपास प्रत्येक घरात दूध हा दैनंदिन गरजांचा एक भाग आहे. यामुळेच त्याची मागणी वर्षभर राहते आणि दुग्धव्यवसायाशी संबंधित लोकांना चांगले उत्पन्न मिळते. असे काही लोक आहेत जे दुग्धव्यवसायातून फारसा नफा मिळवू शकत नाहीत. याचे कारण त्यांच्या जनावरांना पाहिजे तितके दूध येत नाही. या लेखातून आम्ही तुम्हाला म्हशींच्या पहिल्या तीन जातींबद्दल सांगणार आहोत. 

दुग्धव्यवसायात या तिन्ही जातींची पाळा म्हशी

जर तुम्ही डेअरी फार्म चालवत असाल किंवा ते सुरू करणार असाल तर म्हशींचे पालन करणे फायदेशीर आहे. गायींच्या तुलनेत म्हशी जास्त दूध देतात. म्हशींचे संगोपन करण्यापूर्वी, आपण त्यांच्या जातींची माहिती घेतली पाहिजे जेणेकरून पशुपालकांना त्यांच्या गरजा आणि त्या जातींशी संबंधित महत्त्वाच्या गोष्टी कळू शकतील. जाफराबादी, मुर्राह आणि मेहसाणा जातीच्या मागच्या म्हशी दुग्धशाळेत येतात. जाणून घेऊया या म्हशींची खासियत.

जाफराबादी म्हशीची खासियत

जाफराबादी जातीच्या म्हशी इतर जातींच्या तुलनेत जाड आणि मजबूत असतात. या म्हशींचे कपाळ जाड आणि रुंद असते. त्यांची शिंगे मानेकडे वाकलेली असतात. त्यांना बाहुबली म्हैस असेही म्हणतात. जाफराबादी जातीची म्हैस दररोज १५ लिटरपेक्षा जास्त दूध देते. 

मुर्राह जातीच्या म्हशीची खासियत

आपल्या देशातील पशुपालकांमध्ये मुर्राह जातीची म्हैस अतिशय खास मानली जाते. याला आपल्या देशात काळे सोने असेही म्हणतात. त्याचा आकार मध्यम आहे, डोक्याचे शिंग जलेबीसारखे वाकलेले आहे. मुराह म्हैस दररोज 15 लिटर दूध देऊ शकते. त्यांच्या दुधात 7 टक्के फॅट असते. 

मेहसाणा जातीची खासियत

मेहसाणा जातीची म्हैस दररोज 10-12 लिटर दूध देते. या म्हशींच्या दुधातही सुमारे ७ टक्के फॅट आढळते. मेहसाणा जातीच्या म्हशीमध्ये कोणत्याही प्रकारच्या वातावरणाशी आणि हवामानाशी जुळवून घेण्याची क्षमता असते. त्यांचे शरीर जाड आहे, काळ्या आणि तपकिरीसह, ते राखाडी देखील असू शकतात. 

म्हैस खरेदी करताना या गोष्टी लक्षात ठेवा

बहुतांश पशुपालक म्हशींचे दूध जास्त पाहूनच खरेदी करतात, जे चुकीचे आहे. चांगल्या जातींव्यतिरिक्त, इतर विशेष गोष्टी माहित असणे आवश्यक आहे जसे की म्हशींचे स्वरूप आणि त्यांच्या दुधाचे उत्पादन जाणून घेणे महत्वाचे आहे. काही प्राणी दूध देताना लाथ मारतात, म्हणून खरेदी करण्यापूर्वी, ते स्वतः दूध घेऊन तपासा. पहिल्या वासरात म्हशी कमी दूध देतात, म्हणून दुसऱ्या किंवा तिसऱ्या बछड्यात म्हशी विकत घ्या.

म्हशींचे खाद्य व देखभाल अशीच ठेवा

म्हशींपासून अधिक दूध मिळविण्यासाठी आहार आणि देखभालीकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. म्हशींचे अन्न पौष्टिक तसेच चवदार असावे. त्यांच्या अन्नामध्ये दुर्गंधी नसावी, म्हणून फक्त ताजे पेंढा आणि चारा द्यावा. म्हशींना हिरवा चारा, सुका चारा, लापशी, लिंबाची पेंड आणि मोहरीचे तेल वेळोवेळी खायला द्यावे. तिन्ही वेळेस म्हशींना चारा देण्याच्या ठराविक वेळा असाव्यात. ज्या शेडमध्ये ते बांधलेले आहेत तेथे कोणत्याही प्रकारची घाण असू नये; तसेच, कोणत्याही प्रकारची पाणी साचण्याची परवानगी देऊ नका.