Jayakwadi Dam : जायकवाडी धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रात यंदा जूनपासून मुसळधार पावसामुळे पाण्याची मोठी आवक झाली आहे. विशेषतः अहिल्यानगर (पूर्वीचे अहमदनगर) आणि नाशिक जिल्ह्यातील धरणांमधून गोदावरी नदीतून मोठ्या प्रमाणात पाणी जायकवाडी प्रकल्पात दाखल झाले. परिणामी, धरणाची क्षमता ओलांडल्याने १७१ टीएमसी पाण्याचा नियोजित विसर्ग करावा लागला आहे.
या पावसामुळे जायकवाडी धरणात जलसाठा झपाट्याने वाढला. भंडारदरा, मुळा, कुकडी आणि गंगापूर धरणांमधून पाण्याचा विसर्ग सुरू झाल्याने गोदावरी नदीतून पाण्याचा प्रवाह वाढला. जलसंपदा विभागाच्या माहितीनुसार, २६ नोव्हेंबर ते ३० नोव्हेंबर दरम्यानच नाशिक व अहिल्यानगर जिल्ह्यातून ४.५७ टीएमसी पाण्याची आवक झाली होती.
जायकवाडी प्रकल्पातून विसर्ग केवळ नदीपात्रातच नव्हे, तर कालव्यांद्वारे सिंचनासाठीही करण्यात आला. यामुळे मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांना रब्बी हंगामासाठी आवश्यक पाणीपुरवठा शक्य झाला आहे. धरणातील सध्याचा साठा आणि विसर्गाचे नियोजन पाहता, पुढील काही आठवड्यांसाठी सिंचनाची गरज भागवता येईल, असा अंदाज जलतज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे.
अहिल्यानगर जिल्ह्यातील नऊ प्रमुख धरणांमध्ये सध्या २५ टीएमसी पाणीसाठा उपलब्ध आहे. यातील काही धरणांचे उन्हाळी आवर्तन सुरू झाले असून, भंडारदरा धरणाचे पहिले आवर्तन नुकतेच सुरू झाले आहे. मुळा धरणाचे आवर्तन दोन दिवसांत संपणार असल्याची माहितीही समोर आली आहे.
या पावसामुळे जायकवाडी प्रकल्पाच्या व्यवस्थापनास मोठा दिलासा मिळाला आहे. मात्र, पुढील काळात पाण्याचा वापर नियोजनबद्ध पद्धतीने करणे अत्यंत आवश्यक आहे. जलसंपदा विभागाने शेतकऱ्यांना पाणी बचतीचे आवाहन केले असून, आगामी हंगामासाठी सिंचन आराखडा लवकरच जाहीर होणार आहे.
