monsoon season : राज्यात मागील दोन दिवसापासून काही ठिकाणी पावसाने हजेरी लावली असून मराठवाडा आणि विदर्भात पावसाचे इशारे आहेत. अशा स्थितीत पशुधनासाठी विशेष खबरदारी घेणे गरजेचे आहे, कारण या काळात जनावरांच्या आरोग्यावर व गोठ्याच्या संरचनेवर मोठा परिणाम होतो.
पावसाळ्याच्या सुरुवातीला गोठ्यात गळती होणार नाही याची पूर्ण खबरदारी घ्यावी. छत व भिंतीची दुरुस्ती करून पाणी आत येणार नाही याची काळजी घ्यावी. गोठ्याच्या आजूबाजूला पाणी साचणार नाही यासाठी निचऱ्याची व्यवस्था करावी. गोठ्यातील जमिनीवर ओलसरपणा राहणार नाही याची विशेष दक्षता घ्यावी. जर ओलसरपणा कायम राहिला तर जनावरांमध्ये संधिवात, पायांवर फोड किंवा चिखलजन्य त्वचारोग होऊ शकतात.
पावसामुळे चारा व खाद्यसाठ्यावर बुरशी किंवा अळ्या होण्याचा धोका असतो. त्यामुळे सर्व चारा, खते, खवखवट खाद्य, साठवलेले कडबा किंवा दाणे प्लास्टिक किंवा ताडपत्रीने नीट झाकून ठेवावेत. कोंबडीपालकांनीही कोंबड्यांचे घर स्वच्छ, कोरडे व बंदिस्त ठेवावे. पाण्याचे निचरा न झाल्यास कोंबड्यांमध्ये सडांखत रोगाचा प्रादुर्भाव होतो.
आहारात उष्णता निर्माण करणाऱ्या पदार्थांचा वापर टाळावा. दुधाळ जनावरांना गाळ, सडलेले किंवा बुरशीयुक्त चारा खाऊ घालू नये. हिरवा चारा उदा. ज्वारी, बाजरी, मका, मेथीघास यांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा. बुळकांडीसारख्या रोगांचा प्रतिबंध करण्यासाठी सल्फा गोळ्यांचा वापर करावा आणि जनावरांची नियमित जंतनाशक औषधे घ्यावी.
मेंढ्या आणि शेळ्यांसाठीही खबरदारी आवश्यक आहे. सध्या प्रजननाचा काळ सुरू होतो, त्यामुळे कमी उत्पादन देणाऱ्या शेळ्या कळपातून वगळाव्यात आणि नवीन पैदासीसाठी चांगल्या गुणधर्मांच्या शेळ्या व बोकड निवडाव्यात. शेळ्या व मेंढ्यांना उष्माघात व जुलाब यापासून वाचवण्यासाठी आरोग्य तपासणी करावी. मेंढ्यांना PPR रोगापासून बचाव करण्यासाठी लसीकरण करणे गरजेचे आहे.
वादळी वारे, विजेचा कडकडाट यामुळे जर जनावरे मोकळ्या जागेत असतील तर त्यांना तत्काळ सुरक्षित गोठ्यात हलवावे. धातूच्या छताखाली जनावरे ठेवू नयेत, कारण अशा ठिकाणी वीज पडण्याचा धोका अधिक असतो.
सारांशतः, पावसाळा सुरू होण्याच्या काळात जनावरांचे आरोग्य, निवारा, चारा साठवणूक आणि आपत्कालीन परिस्थितीत सुरक्षेच्या उपाययोजना शेतकऱ्यांनी त्वरित हाती घ्याव्यात. हे सर्व केल्यास जनावरांचे नुकसान टाळून उत्पादनक्षमता टिकवून ठेवता येईल.
