Kharif planting : देशभरात खरीप हंगामाची सुरुवात समाधानकारक झाली असून, यंदा आत्तापर्यंत २६२.१५ लाख हेक्टर क्षेत्रावर लागवड झाल्याची माहिती केंद्रीय कृषी विभागाने दिली आहे. ही आकडेवारी मागील वर्षी याच कालावधीत झालेल्या २३५.४४ लाख हेक्टर लागवडीपेक्षा सुमारे ११ टक्के अधिक आहे. ही वाढ समाधानकारक असून, मान्सून वेळेआधी देशभर पोहोचल्याने लागवडीस पोषक हवामान मिळाले आहे.
खरीप हंगामातील विविध पिकांमध्ये यंदा कशी लागवड झाली आहे, हे पाहता सोयाबीन, मूग, मका, बाजरी, भुईमुग अशा पिकांमध्ये वाढ झाली आहे. उदा. मूग लागवडीत ४.२८ लाख हेक्टर वाढ, भुईमुगात ७.६५ लाख हेक्टर वाढ तर मक्याची लागवड २.३४ लाख हेक्टरने वाढली आहे. मात्र कापूस (-५.३१ लाख हेक्टर) आणि ज्यूटसारख्या पिकांमध्ये घट दिसून आली आहे. ज्यूटची लागवड कमी होण्यामागे मका व तीळाच्या दिशेने झालेला वळण कारणीभूत ठरला आहे.
पाऊस आणि तापमानाची स्थितीदेखील खरीपासाठी अनुकूल आहे. देशात १ जून ते २९ जूनदरम्यान सरासरीपेक्षा ९% जास्त पाऊस झाला आहे. उत्तर-पश्चिम (४२%) आणि मध्य भारतात (२५%) पावसात लक्षणीय वाढ झाली आहे. यामुळे मातीतील आर्द्रता समाधानकारक असून, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, गुजरात, कर्नाटकमध्ये ती गेल्या ९ वर्षांच्या सरासरीपेक्षा चांगली आहे. पाण्याच्या उपलब्धतेबाबतही १६१ प्रमुख धरणांमध्ये ६६.४५ अब्ज घनमीटर साठा असून, तो गेल्या वर्षीच्या तुलनेत १७६% आणि दशकभराच्या सरासरीच्या १५३% आहे.
खते व बियाण्यांच्या बाबतीतही पुरेसा साठा आहे. खरीप २०२५ साठी १६४.०५ लाख क्विंटल बियाण्यांची गरज असताना १७८.६४ लाख क्विंटल बियाणे उपलब्ध आहेत. यामुळे शेतकऱ्यांना बियाण्यांची टंचाई भासणार नाही. युरिया, डीएपी, एमओपी आणि अन्य मिश्र खतांचा पुरवठाही समाधानकारक असून विक्रीपेक्षा उपलब्धता अधिक आहे.
शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक बाब म्हणजे सध्या कापूस व सोयाबीन पिकांवर कीड व रोगाचा प्रभाव आर्थिक नुकसानीच्या पातळीखाली आहे. तरीही केंद्र सरकारने संबंधित यंत्रणांना नियमित निरीक्षणाचे निर्देश दिले आहेत.
मात्र काही पिकांचे बाजारभाव अजूनही हमीभावाच्या खाली आहेत. उदाहरणार्थ, अरहर, मूग, उडीद, शेंगदाणा व सोयाबीन या पिकांचे सर्वसाधारण घाऊक बाजारभाव हमीभावापेक्षा १० ते २० टक्क्यांनी कमी आहेत.
एकंदरीत, खरीप २०२५ची सुरुवात चांगल्या हवामानाच्या पार्श्वभूमीवर झाली आहे. लागवडीत वाढ, पुरेसा पाणी व खतसाठा, बियाण्यांचा मुबलक पुरवठा आणि पावसाचा अनुकूल अंदाज पाहता येत्या काळात उत्पादन वाढण्याची शक्यता आहे.
