Artificial rain : भारताच्या जल व्यवस्थापन क्षेत्रात आज एक ऐतिहासिक पाऊल उचलण्यात आले. राजस्थानमधील 129 वर्षे जुने रामगड धरण, जे दोन दशकांपासून कोरडे होते, तिथे देशातील पहिलाच ड्रोनद्वारे कृत्रिम पर्जन्याचा प्रयोग यशस्वीपणे पार पडला. या प्रयोगामुळे जयपूर शहराला पिण्याच्या पाण्याचा दिलासा मिळण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
🚁 ड्रोन आणि AI तंत्रज्ञानाचा वापर या प्रयोगासाठी तैवानमधून मागवलेले विशेष ड्रोन वापरण्यात आले. हे ड्रोन हजारो फूट उंचीवर जाऊन ढगांमध्ये सोडियम क्लोराईड आणि सिल्व्हर आयोडाईड यांसारख्या रसायनांचा फवारा करतात. त्यामुळे ढगांमध्ये संघटन होऊन पावसाचे थेंब तयार होतात. या संपूर्ण प्रक्रियेत कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) चा वापर करून हवामान, ढगांची स्थिती आणि संघटन यांचे रिअल टाइम विश्लेषण करण्यात आले.
🌧️ रामगड धरणाची निवड का झाली? जयपूरजवळील मानसागर धरणाची सुरुवातीला निवड झाली होती, पण लोकवस्तीच्या जवळ असल्यामुळे नैसर्गिक आपत्तीचा धोका होता. त्यामुळे तज्ज्ञांनी रामगड धरणाची निवड केली. हे धरण मोठ्या क्षेत्रफळात असून, कमी लोकसंख्या असलेल्या भागात आहे. 1897 मध्ये महाराजा माधो सिंह द्वितीय यांनी या धरणाची पायाभरणी केली होती.
🧪 वैज्ञानिक आणि पर्यावरणीय महत्त्व या प्रयोगाची वैज्ञानिक चाचणी IMD, NASA उपग्रह, आणि अमेरिकन हवामान तज्ज्ञांच्या देखरेखीखाली झाली. 4 वर्ग किलोमीटर क्षेत्रात 60 ड्रोन उड्डाणे घेण्यात आली. यामुळे केवळ जलसाठा नव्हे, तर पर्यावरण आणि जैवविविधतेचेही जतन होईल. हा प्रयोग यशस्वी ठरल्यास राजस्थानमधील इतर धरणांमध्येही ही प्रक्रिया राबवली जाईल.
