Soyabin rate : हमीभावाच्या अंमलबजावणीमुळे आणि नाफेडच्या सक्रिय खरेदी धोरणामुळे सध्या सोयाबीन बाजारात दरांबाबत अनिश्चिततेचा खेळ सुरू असल्याचे चित्र दिसत आहे. शेतकऱ्यांना किमान आधार मिळावा या उद्देशाने हमीभाव जाहीर केला असला तरी प्रत्यक्ष बाजारात आवक, साठवणूक, निर्यात मागणी आणि प्रक्रिया उद्योगांची खरेदी क्षमता यांचा एकत्रित परिणाम दरांवर होत आहे. नाफेडकडून होणारी खरेदी काही प्रमाणात बाजाराला आधार देत असली, तरी खाजगी व्यापाऱ्यांची सावध भूमिका आणि जागतिक बाजारातील चढउतार यामुळे दर स्थिर राहत नाहीत. परिणामी शेतकरी, व्यापारी आणि प्रक्रिया उद्योग सर्वांनाच परिस्थितीचा अंदाज घेत निर्णय घ्यावा लागत असून, पुढील काळात धोरणात्मक स्पष्टता आणि मागणी वाढ यावरच बाजाराची दिशा अवलंबून राहणार आहे.
वाशिम कृषी उत्पन्न बाजार समितीमध्ये यंदा नव्या सोयाबीनची आवक सुरू होताच अपेक्षेपेक्षा कमी दर मिळाल्याने शेतकरी वर्गात नाराजीचे वातावरण होते. मात्र शासनाने जाहीर केलेल्या हमीभावामुळे बाजारातील गणितच बदलले असून, नाफेडमार्फत खरेदी सुरू होताच खासगी व्यापाऱ्यांनीही आपले दर वाढवण्यास सुरुवात केली आहे. परिणामी गेल्या काही दिवसांत सोयाबीनच्या दरात क्विंटलमागे सुमारे २०० ते ३०० रुपयांची वाढ नोंदवली गेली आहे. (Soybean Market Update) ही स्थिती पाहता व्यापाऱ्यांमध्ये अस्वस्थता निर्माण झाली असून, बाजारात स्पर्धात्मक दर ठेवण्यासाठी त्यांनी दरवाढीचा निर्णय घेतल्याचे सध्या स्पष्टपणे दिसून येत आहे.
‘नाफेड’मार्फत हमीभावाने खरेदी सुरू होताच बाजारातील समतोल बदलताना दिसत असून, त्यामुळे व्यापाऱ्यांवर स्पष्टपणे दबाव निर्माण झाला आहे. शेतकऱ्यांचा सोयाबीनचा माल थेट नाफेडकडे गेला, तर बाजार समित्यांमधील आवक घटेल आणि व्यवहार मंदावतील, या भीतीने खासगी व्यापाऱ्यांनी दर वाढवण्याचा पर्याय स्वीकारला आहे. या परिस्थितीचा थेट फायदा शेतकऱ्यांना होत असून, खुल्या बाजारातही त्यांना अपेक्षेपेक्षा चांगला दर मिळू लागल्याचे चित्र सध्या दिसून येत आहे.
दराचा खेळ सध्या रंगात आला असून शेतकऱ्यांसमोर दोन स्पष्ट पर्याय उपलब्ध झाले आहेत. एकीकडे नाफेडमार्फत हमीभावाने सोयाबीन विक्रीची सुरक्षित संधी आहे, तर दुसरीकडे खुल्या बाजारात वाढते दर मिळण्याची शक्यता आहे. तातडीच्या रोख रकमेची गरज असलेले शेतकरी बाजार समितीत थेट विक्रीला प्राधान्य देत आहेत, तर आर्थिक स्थैर्य असलेले काही शेतकरी हमीभावाचा लाभ घेण्यासाठी नाफेडकडे माल देण्याचा निर्णय घेताना दिसत आहेत. परिणामी प्रत्येक शेतकरी आपल्या गरजेनुसार आणि परिस्थितीनुसार योग्य पर्याय निवडत असल्याचे चित्र सध्या बाजारात दिसून येत आहे.
या घडामोडींमुळे सोयाबीन बाजारात दराचा खेळ अधिकच रंगत चालला असून, नाफेडची खरेदी, खुल्या बाजारातील मागणी आणि आवक यांचा परस्पर परिणाम पुढील काळात दरांची दिशा ठरवणार आहे. दर आणखी वाढतील की सध्याच्याच पातळीवर स्थिरावतील, याबाबत शेतकरी आणि व्यापारी दोघांचेही लक्ष बाजारातील हालचालींकडे लागून राहिले आहे.
या उपलब्ध आकडेवारीवरून अवघ्या काही दिवसांतच सोयाबीनच्या दरात लक्षणीय सुधारणा झाल्याचे स्पष्टपणे दिसून येते. यंदा शासनाने सोयाबीनसाठी जाहीर केलेला हमीभाव सध्याच्या बाजारभावापेक्षा सुमारे १ हजार ४०० रुपयांनी अधिक असल्याने बाजाराचे गणितच बदलून गेले आहे. खुल्या बाजारात अपेक्षित दर न मिळाल्यास शेतकरी थेट नाफेडच्या खरेदी केंद्रांकडे वळत असल्याने त्यांची सौदेबाजीची ताकद वाढली असून, व्यापाऱ्यांना दर वाढवण्याशिवाय पर्याय उरलेला नाही. शेतकऱ्यांचा माल बाजारात यावा यासाठी दरात सुधारणा करण्यात येत असून, चांगल्या दर्जाच्या सोयाबीनला अधिक दर दिला जात आहे. नाफेडची खरेदी आणि खुल्या बाजारातील वाढते दर पाहता पुढील काही दिवस सोयाबीन बाजारात चढ-उतार कायम राहण्याची शक्यता असली, तरी सध्या तरी दरवाढीमुळे शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळाल्याचे स्पष्ट होत असून हमीभावामुळे बाजारावर दबाव कायम असल्याचे चित्र समोर आले आहे.
