वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ, परभणी येथील ग्रामीण कृषि हवामान सेवा योजनेतील तज्ज्ञ समितीने दिलेल्या अलीकडील शिफारशीनुसार, मराठवाड्यात झालेल्या जोरदार पावसामुळे अनेक ठिकाणी पाण्याचा साच आणि जमिनीत चिखल निर्माण झालेला आहे. त्यामुळे ऊस आणि हळद या प्रमुख नगदी पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी योग्य उपाययोजना करणे अत्यावश्यक झाले आहे.
हळद पिकाच्या वाढीच्या टप्प्यावर अति पाऊस झाल्यास मुळांना हवा मिळत नाही आणि झाडाच्या खालच्या भागात कुज होण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळे शेतात साचलेले पाणी लवकरात लवकर निचरा करणे आवश्यक आहे. यासोबतच झाडांच्या पोषणासाठी प्रति हेक्टर २५ किलो नत्र (युरिया) तीन ते चार टप्प्यांत सूक्ष्म सिंचन पद्धतीने द्यावा. खते देण्यासाठी जमिनीत योग्य वापसा असणे गरजेचे आहे.
पानांवर करपा किंवा ठिपक्यांचे लक्षणे दिसून आल्यास हा बुरशीजन्य रोग असल्याची शक्यता असते. अशा वेळी कार्बेन्डाझिम १२ टक्के आणि मॅन्कोझेब ६३ टक्के मिश्रण असलेले कीटकनाशक २५ ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून स्टिकरसह फवारावे. फवारणीसाठी पावसाची उघड असलेली वेळ निवडावी आणि फवारणीची वेळ दोन फवारण्यांमध्ये किमान १० ते १२ दिवस ठेवावी.
ऊस पिकासाठीसुद्धा सद्य हवामानात विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. उगम अवस्थेतील उसात पाणी साचल्यास पानांमध्ये पिवळसरपणा, खालच्या भागात कुज आणि बुरशीजन्य संसर्ग दिसू शकतो. त्यामुळे पाण्याचा निचरा करणे हे सर्वप्रथम करावयाचे काम आहे.
ऊस पिकात पांढरी माशी व पाकोळीचा प्रादुर्भाव आढळल्यास जैविक पद्धतीने लिकॅनीसिलियम लिकॅनी या बुरशीचा वापर करावा. हे बुरशीजन्य जैविक किटकनाशक ४० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारावे. पावसाची उघड असेल तेव्हाच फवारणी करावी.
ज्यांना रासायनिक पर्याय आवश्यक वाटत असतील, त्यांनी क्लोरोपायरीफॉस २० टक्के ३० मिली किंवा इमिडाक्लोप्रिड १७.८ टक्के ३ मिली किंवा ॲसीफेट ७५ टक्के २० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून वापरावे. यापैकी इमिडाक्लोप्रिड वापरताना त्यामध्ये दोन टक्के युरिया म्हणजेच २०० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळल्यास प्रभाव अधिक चांगला दिसून येतो.
ऊस पिकात सध्या “पोक्का बोइंग” या रोगाचा धोका जाणवतो. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी कार्बेन्डाझिम १२ टक्के + मॅन्कोझेब ६३ टक्के ५० ग्रॅम किंवा कॉपर ऑक्सीक्लोराइड ५० टक्के २० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून स्टिकरसह फवारणी करावी. अशी फवारणी १० ते १२ दिवसांच्या अंतराने सलग २ ते ३ वेळा करणे आवश्यक आहे.
शेतकऱ्यांनी हवामानानुसार योग्य वेळी आणि अचूक औषधांचा वापर केल्यास कीड व रोगांचे नुकसान टाळता येईल. यामुळे उत्पादनात घट होण्याचा धोका कमी होईल आणि शेती अधिक सुरक्षित राहील.
