जैवतंत्रज्ञानाद्वारे विकसित नवीन पिके आणि तंत्रज्ञानाच्या मदतीने शेतकरी पिकांचे उत्पादन आणि गुणवत्ता दोन्ही सुधारण्यास सक्षम आहेत.
शेतीमध्ये जैवतंत्रज्ञानाचा वापर.
आजकाल जैवतंत्रज्ञान क्षेत्रात खूप वेगाने प्रगती होत आहे. त्याचा फायदा इतर अनेक क्षेत्रांबरोबरच शेतीलाही घेतला जात आहे. आजच्या काळात जैवतंत्रज्ञानाने कृषी क्षेत्रात क्रांती घडवून आणली आहे. बायोटेक्नॉलॉजीच्या मदतीने शेतकरी आता अधिक उत्पादन आणि चांगल्या दर्जाची पिके घेण्यास सक्षम आहेत. याचा फायदा शेतकऱ्यांनाच होत आहे.
जैवतंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून शेतीमध्ये अनेक नवीन बदल होत आहेत.त्यामुळे पिकांचे उत्पादन वाढण्यास मदत होत आहे. याशिवाय कीटक आणि रोगांशी लढण्यासाठीही हे तंत्रज्ञान उपयुक्त आहे. जैवतंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून शेतकरी त्यांच्या पिकांची गुणवत्ता आणि उत्पन्न दोन्ही सुधारत आहेत. कृषी क्षेत्रात जैवतंत्रज्ञान कोणत्या प्रकारे मदत करत आहे ते जाणून घेऊया.
बायोटेक अभियंता पूर्वा कुलश्रेष्ठ यांनी सांगितले की, जैवतंत्रज्ञानाने कृषी क्षेत्रात खूप मदत केली आहे. हे शेतकरी आणि कृषी उत्पादकतेसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरले आहे. त्यामुळे पिकांचे उत्पादन वाढण्यास मदत झाली आहे, जास्त उत्पादन देणार्‍या नवीन जाती विकसित करण्यात आल्या आहेत.दुष्काळ सहन करणार्‍या वनस्पती विकसित केल्या आहेत ज्यामुळे दुष्काळी परिस्थितीतही चांगले पीक येते. बायोटेकमुळे अन्नसुरक्षाही सुधारली आहे.पिकांचे निरीक्षण करणे आता सोपे झाले आहे.
पिकांच्या नवीन जाती.
जैवतंत्रज्ञानाच्या मदतीने कृषी शास्त्रज्ञांनी अनेक पिकांच्या नवीन व सुधारित जाती विकसित केल्या आहेत. यामध्ये भात, गहू, मका, सोयाबीन या पिकांचा समावेश आहे. या नवीन वाणांमध्ये पिकांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि रोग आणि किडींविरुद्ध ताकदवान बनवण्यासाठी गुणधर्मांचा समावेश करण्यात आला आहे. या प्रगत बायोटेक पिकांची लागवड करून शेतकरी पूर्वीपेक्षा जास्त उत्पादन घेत आहेत. यासोबतच या पिकांचा दर्जाही चांगला असून, त्यांना बाजारात भावही चांगला मिळत आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले आहे.
उत्तम दर्जा.
जैवतंत्रज्ञानाच्या मदतीने धान्य, कडधान्ये, भाजीपाला या पिकांचे पोषणमूल्य सुधारले आहे. या पिकांमध्ये प्रथिने, कार्बोहायड्रेट, लोह, जस्त, जीवनसत्त्वे आदी महत्त्वाच्या पोषक घटकांचे प्रमाण वाढविण्यात यश आले आहे.
जैवतंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून कृषी शास्त्रज्ञांनी अशा पिकांच्या नवीन जाती विकसित केल्या आहेत ज्या कीटक आणि जंतूंच्या हल्ल्यापासून स्वतःचे संरक्षण करू शकतात. त्यांना ‘कीड प्रतिरोधक’ आणि ‘रोग प्रतिरोधक’ पिके म्हणतात. कीटकनाशके आणि बुरशीनाशकांचा वापर न करता कीटक आणि रोगांशी लढा देणारे असे गुण या पिकांमध्ये जोडले गेले आहेत. यामुळे शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांच्या संरक्षणासाठी रासायनिक औषधांवर खर्च करण्याची गरज नाही.
