टेळेवाडी तालुका दौंड येथील दशरथ तानाजी टेळे यांनी आधुनिकतेची शेतीला जोड देऊन चिकाटी, जिद्द, प्रामाणिक कष्ट तसेच योग्य व्यवस्थापन करत एकशे आठ मेट्रीक टन एक एकर माळरान ऊसाच्या शेतीमध्ये उत्पादन घेऊन निश्चितच इतर शेतकऱ्यांच्या समोर त्यांनी आपला आदर्श ठेवला आहे.सुरवातीला दशरथ टेळे यांनी कांदा पिक काढल्यानंतर शेतीची मशागत करत असताना दोन वेळा ट्रॅक्टरच्या मदतीने उभी आडवी नांगरट तसेच काकरणी, रोटावेटर करण्यात आले . कंपोस्ट शेणखत मिश्रण काकरणी करून त्यानंतर साडेचार फूट रुंदीचा पट्टा काढण्यात आला.
लागवडयुक्त शेती जुन महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यामध्ये तयार झाली त्या नंतर नव्याने विकसीत घरगुती करण्यात आलेले कोईमतूर ८६०३२ रासायनिक खतांचा केवळ १०% वापर केला. सेंद्रिय खत, शेवट पर्यंत पालापाचोळा, शेणखतापासून बनवलेले मिश्रण खत, इत्यादींचा वापर त्यांनी केला. ड्रिचिगच्या सहाय्याने वेळोवेळी करण्यात आलेल्या औषध व खत देणे पण सहज शक्य झाले.
रासायनिक खतांच्या एकत्र मात्रेच्या स्वरुपात ऊसाच्या बांधणीला देण्यात आले.पीएचबी, मिकनेल्फ, पोटॉशियम ,सोनायीट खत त्यानंतरच्या कालावधीत देण्यात आले तसेच गुळ, गोमूत्र ,बेसनपीठ, यांची देखील एकत्रितपणे फवारणी करण्यात आली .
त्यांनी पारंपरिक पाटाने पाणी देण्याच्या पद्धतीचा वापर केला आहे तरी पट्टा पद्धतीमुळे पर्यायाने तणांवर नियंत्रण सहजतेने ठेवले जाते . त्यामुळे कुठलेही रासायनिक औषधे फवारणी करावी लागली नाही . घरगुती खुरपणी करून तणव्यवस्थापन केले . त्यांनी पट्टा पद्धतीने लागवड केल्यामुळे मोकळी हवा व
भरपूर सुर्यप्रकाश मिळाला व त्यामुळे ऊसाची वाढ चांगली झाली आहे.
सतरा महिन्याच्या कालावधीमध्ये पंचेचाळीस ते पन्नास कांड्याची संख्या वाढ झाली व एकरी एकशे आठ मेट्रीक टन ऊसाचे उत्पादन त्यांना मिळाले आहे. पाटेठाण येथील श्रीनाथ म्हस्कोबा साखर कारखान्यास उसतोड झालेला ऊस देण्यात आला आहे उत्पादन चांगले मिळाल्यामुळे त्यांच्या कष्टाचे चीज होत असल्याचे दशरथ टेळे मत आहे.
शेणखत शाश्वत उत्पादनासाठी महत्त्वाचे
त्यांचे आजोबा म्हणत की ,शेती करायची म्हटली तर घरात भरपूर पशुधन पाहिजे . जमिनीचा पोत शेणखतामुळे टिकतो, सुधारतो आणि त्यामुळे शेती फायद्यात राहते असे ते कायम सांगत असे , त्यांच्या सांगण्यानुसार शेणखताचा वापर शेतीत केला जात असल्याने मातीचा पोत टिकून राहतो .
