US GM agricultural : भारत आणि अमेरिका यांच्यातील द्विपक्षीय व्यापार करारावर (BTA) चर्चा सुरू असताना काही कृषी संबंधित संघटनांनी चिंता व्यक्त केली आहे. त्यांना वाटते की या करारामुळे भारतातील कृषी निर्यातीवर परिणाम होऊ शकतो आणि जेनेटिकली मॉडिफाइड (जीएम) पिकांसाठी अमेरिकेला भारतात प्रवेश दिल्यास भारतीय शेतकऱ्यांचे नुकसान होण्याची शक्यता आहे.
या करारात अमेरिका भारताकडून काही कृषी उत्पादनांच्या बाजारात अधिक मुक्त प्रवेश मागत आहे. यात गहू, भात, मांस आणि डेअरी उत्पादनांचा समावेश आहे. या मागण्यांमुळे काही संघटनांनी आपला विरोध नोंदवला आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, जर जीएम पिकांना परवानगी दिली गेली, तर देशातील पारंपरिक पद्धतीने शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना धोका निर्माण होईल. शिवाय, स्वदेशी बियाण्यांचा वापर कमी होईल आणि विदेशी कंपन्यांवर अवलंबित्व वाढेल.
भारताने आतापर्यंत डेअरी व मांस क्षेत्रात परदेशी दबाव झुगारून शेतकऱ्यांच्या हिताचे धोरण राखले आहे. पण नवीन व्यापार करारात अमेरिका जीएम बियाण्यांना भारतात प्रवेश मिळावा, यासाठी दबाव टाकत आहे. काही संघटनांनी भारत सरकारकडे विनंती केली आहे की, अशा संवेदनशील क्षेत्रांबाबत ‘रेड लाईन’ ठेवावी आणि कोणताही करार करताना कृषी, ग्रामीण रोजगार आणि अन्न सुरक्षेचा विचार करावा.
भारत सरकारने यावर आपली भूमिका स्पष्ट करत सांगितले की, देशाच्या राष्ट्रीय हिताला प्राधान्य दिले जाईल. कोणताही करार करताना भारतीय शेतकऱ्यांचे हित लक्षात घेऊनच निर्णय घेतला जाईल. परराष्ट्र व्यवहार आणि वाणिज्य मंत्रालय स्तरावर उच्चस्तरीय चर्चा सुरू आहेत.
याच दरम्यान, अमेरिका येथे काही राजकारण्यांनी भारत आणि चीनवर रशियाकडून तेल खरेदी केल्याबद्दल अतिरिक्त कर लावण्याचे विधेयक मांडले आहे. त्याचा अप्रत्यक्ष परिणाम भारताच्या आयात-निर्यात व्यवहारांवर होऊ शकतो.
सध्या भारत सरकार अमेरिकेसोबत मर्यादित स्वरूपाचा करार करण्याच्या तयारीत असून, त्यात बदाम, पिस्ता, अक्रोड यांसारख्या निवडक आयातीवर सवलती देण्याची तयारी दाखवली आहे. मात्र, जीएम बियाणे आणि डेअरी उत्पादनांसाठी भारत कठोर भूमिका घेणार असल्याचे स्पष्ट संकेत मिळाले आहेत.
या पार्श्वभूमीवर, जर करार झाला तरी तो शेतकरी हिताच्या मर्यादेत असावा, असा सूर देशभरातून व्यक्त होत आहे. कृषी क्षेत्र हा भारताचा कणा असून, कोणत्याही आंतरराष्ट्रीय करारात त्याचे नुकसान होऊ नये, हीच शेतकऱ्यांची अपेक्षा आहे.
