Soyabin bajarbhav : सध्याच्या हंगामी परिस्थितीत सोयाबीनचे उत्पादन, आयात-निर्यात आणि बाजारातील प्रवाह लक्षात घेता डिसेंबर २०२५ मध्ये सोयाबीनला मिळणारे दर मागील वर्षांच्या तुलनेत मर्यादितच राहण्याची शक्यता दिसते. २०२५-२६ मध्ये देशांतर्गत उत्पादनात अंदाजित घट, तर जागतिक उत्पादनात किरकोळ कमी यामुळे बाजाराला काही प्रमाणात आधार मिळू शकतो, परंतु सोयाबीन तेलाच्या आयातीत झालेली मोठी वाढ आणि सोयाबीन निर्यातीत झालेली घट यामुळे किमतींवर दबाव कायम राहण्याची शक्यता आहे. मागील तीन वर्षांच्या डिसेंबर महिन्यातील सरासरी किंमती घसरत्या प्रवाहात असून, लातूर बाजारातील डिसेंबर २०२५ साठी अंदाजित ४५१५ ते ४८९५ रुपये प्रति क्विंटल हा दर सध्याच्या परिस्थितीत संतुलित आणि वास्तववादी दिसतो. अशा प्रकारचे विश्लेषण विविध वापरांसाठी सहजपणे रूपांतरित करता येईल असे आहे आणि बदलत्या बाजारस्थितीतही ते समर्पक वाटते.
बदलत्या बाजारस्थिती, उत्पादनातील चढ-उतार, तसेच आयात-निर्यात प्रवाह यांचा परस्पर परिणाम ज्या पद्धतीने सोयाबीनच्या दरांवर दिसून येतो, त्यातून हे स्पष्ट होते की हंगामी घटक, जागतिक पुरवठा, स्थानिक मागणी, तसेच शासकीय धोरणे या सर्वांचा एकत्रित विचार केल्याशिवाय दरांचे भाकीत अचूकपणे करता येत नाही. उत्पादनात घट असली तरी तेलाच्या आयातीत झालेली वाढ आणि सोयाबीन निर्यातीत झालेली कमी यामुळे बाजाराला संतुलित दबाव निर्माण होतो, ज्याचा परिणाम सरासरी किमतींच्या मर्यादित चढउतारात दिसून येतो. मागील काही वर्षांत दिसलेला दरकपात प्रवाह हा व्यापक आर्थिक परिस्थिती, आंतरराष्ट्रीय पुरवठा साखळी, तसेच प्रक्रिया उद्योगातील बदल यांचा एकत्रित परिणाम असल्याचे दिसते. या पार्श्वभूमीवर संभाव्य किमतींचे अंदाज हे विश्लेषणाधिष्ठित, समायोजित आणि विविध संदर्भांसाठी सहज वापरता येण्याजोगे ठरतात, ज्यामुळे ते कोणत्याही अहवालात, लेखात किंवा माहितीपर मजकुरात सहज मिसळू शकतात.
दिलेल्या आकडेवारीनुसार भारतात २०२५-२६ मध्ये सोयाबीनचे उत्पादन सुमारे १०० लाख टनांवर येण्याची शक्यता असून ते मागील वर्षाच्या तुलनेत तब्बल २१ टक्क्यांनी कमी आहे. याउलट २०२४-२५ मध्ये सोयाबीन तेलाच्या आयातीत ५४ टक्क्यांची मोठी वाढ झाल्याने देशांतर्गत पुरवठा-साखळीत संतुलनाचे बदल स्पष्टपणे जाणवतात. USDA च्या नोव्हेंबर २०२५ अहवालानुसार जागतिक उत्पादनही ०.३ टक्क्यांनी घसरून ४२५८ लाख टनांवर राहू शकते, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारातील किंमत-प्रवाहांवर थोडा परिणाम अपेक्षित आहे. २०२५-२६ हंगामासाठी जाहीर झालेली किमान आधारभूत किंमत (MSP) ५,३२८ रुपये प्रति क्विंटल असली तरी बाजारभाव मात्र मागील वर्षाच्या तुलनेत कमी प्रवाहात आहे. मागील तीन वर्षांत डिसेंबर महिन्यातील सरासरी किंमतींची घटती श्रेणीही या परिस्थितीला पुष्टी देते, ज्यामुळे पुढील अंदाज करताना उत्पादन, आयात, जागतिक पुरवठा आणि MSP या सर्व घटकांचा एकत्रित विचार करणे आवश्यक ठरते.
मागील तीन वर्षांत डिसेंबर महिन्यातील सोयाबीनची सरासरी किंमत सातत्याने घसरत गेली असून २०२२ मधील ५,५५६ रुपये प्रति क्विंटलपासून ती २०२४ मध्ये ४,१४३ रुपयांवर आली आहे. या घसरणीला जागतिक पुरवठा, वाढती तेल-आयात, आणि देशांतर्गत मागणीत झालेले बदल कारणीभूत ठरले आहेत. डिसेंबर २०२५ साठी लातूर बाजारातील FAQ ग्रेड सोयाबीनचा संभाव्य दर ४,५१५ ते ४,८९५ रुपये प्रति क्विंटल असा अंदाजित केला जातो, जो मागील वर्षीच्या तुलनेत किंचित सुधारित असला तरी अजूनही दबावाखालील बाजारस्थिती दर्शवतो. त्याचबरोबर सोयाबीन निर्यातीत १९.७ लाख टनांवरून १८ लाख टनांपर्यंत झालेली घटही उद्योगातील कमजोरी दाखवते आणि भविष्यातील किंमत-प्रवाहांवर परिणाम करत राहण्याची शक्यता निर्माण करते.
