Soyabin bajarbhav : सोयाबीन हे देशातील एक अत्यंत महत्त्वाचे तेलबिय पीक असून, सध्या त्याच्या दरात स्थैर्य नसल्याचे ‘स्मार्ट’ प्रकल्पाच्या जून २०२५ अहवालातून स्पष्ट होते. आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत सोयाबीन उत्पादनात काहीशी घट झाली असली, तरी भारतात मात्र साठा मुबलक आहे. त्यामुळे जुलै महिन्यातील दरांवर मोठा दबाव राहण्याची शक्यता आहे.
यावर्षी भारतात सोयाबीन उत्पादन १२५ लाख टनांवर गेल्याचा अंदाज आहे, जो मागील वर्षाच्या तुलनेत थोडाफार अधिकच आहे. यामुळे देशांतर्गत पुरवठा पुरेसा असून मागणीच्या तुलनेत थोडा जास्त आहे. आंतरराष्ट्रीय पातळीवर अमेरिका, ब्राझील व अर्जेंटिनामध्ये हवामानाच्या अनिश्चिततेमुळे उत्पादन घटले असले तरी, त्याचा भारतातील दरांवर फारसा परिणाम झालेला नाही.
‘स्मार्ट’ अहवालानुसार, जुलै २०२५ मध्ये सोयाबीनसाठी बाजारात सरासरी दर ४२०० ते ४५०० रुपये प्रति क्विंटल दरम्यान राहण्याची शक्यता आहे. हा दर केंद्र सरकारने ठरवलेल्या किमान आधारभूत दरापेक्षा (एमएसपी: ४७१० रुपये) किंचित कमी राहील. विशेषतः विदर्भ, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान येथील बाजार समित्यांमध्ये या दराची अधिक शक्यता आहे.
सोयाबीनचे दर मुख्यतः त्याच्या तेल आणि पेंड उत्पादनाच्या मागणीवर अवलंबून असतात. सध्या देशात तेलाचे दर स्थिर असून, आयातही मोठ्या प्रमाणावर होत असल्यामुळे स्थानिक पातळीवर मागणी वाढत नाही. तसेच, पेंड निर्यातीतील मर्यादा आणि मागणीतील घट यामुळे सोयाबीनच्या दरावर दबाव आहे.
शेतकऱ्यांनी अशा स्थितीत बाजारातील प्रत्येक दिवशीचे दर लक्षात घेऊन विक्रीसाठी योग्य वेळ निवडावी. चांगल्या प्रतीच्या (एफएक्यू ग्रेड) मालाला थोडा अधिक दर मिळू शकतो. जर शेतकऱ्यांकडे साठवणुकीची सोय असेल, तर ते थोडा वेळ थांबून पुढील महिन्यांमध्ये विक्रीचा विचार करू शकतात. आगामी सणासुदीच्या काळात तेलबियांच्या दरात काहीशी सुधारणा होण्याची शक्यता आहे.
