सहकार मंत्री अमित शहा यांनी बुधवारी सांगितले की, NCOL,NCELआणि BBSSL या तीन नवीन सहकारी संस्था भारतीय शेतीच्या अनेक समस्या सोडविण्यास मदत करतील आणि सेंद्रिय खाद्यपदार्थांसह कृषी उत्पादनांच्या निर्यातीला प्रोत्साहन देऊन शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवतील. नौरोजी नगर येथील वर्ल्ड ट्रेड सेंटर येथे भारतीय बीज सहकारी समिती लिमिटेड (BBSSL),नॅशनल कोऑपरेटिव्ह ऑरगॅनिक्स लिमिटेड (NCOL)आणि नॅशनल को ऑपरेटिव्ह एक्सपोर्ट लिमिटेड (NCEL)या तीन राष्ट्रीय स्तरावरील बहु-राज्य सहकारी संस्थांच्या नवीन कार्यालयाच्या इमारतीचे उद्घाटन केल्यानंतर ते बोलत होते.
शाह यांनी रासायनिक खतांच्या वापराला परावृत्त करताना सेंद्रिय आणि नैसर्गिक शेतीला चालना देण्यावर भर दिला. सेंद्रिय शेती आणि उत्पादने प्रमाणित करण्यासाठी येत्या पाच वर्षांत प्रत्येक जिल्ह्यात प्रयोगशाळा असेल, अशी घोषणा त्यांनी केली.
शाह म्हणाले की, NCOL सहकारी अमूल व्यतिरिक्त देशात सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन देईल, ज्याने आधीच अनेक सेंद्रिय उत्पादने बाजारात आणली आहेत. एकूण जागतिक सेंद्रिय बाजारपेठ 10 लाख कोटी रुपयांची असून भारतातील सेंद्रिय उत्पादनांची निर्यात केवळ 7,000 कोटी रुपयांची असल्याचे त्यांनी नमूद केले. ते म्हणाले, “आम्हाला भारताची सेंद्रिय निर्यात 70,000 कोटी रुपयांपर्यंत वाढवायची आहे. हे एक महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य आहे, पण ते आम्ही साध्य करू.” शाह म्हणाले की सेंद्रिय डाळी, तांदूळ आणि गव्हाचे पीठ (आटा) आपल्या घरी वापरल जात आहे आणि भारतात सेंद्रिय उत्पादनांचा वापर वाढेल असे प्रतिपादन केले.
बियाणे सोसायटी BBSSL साठी, ते म्हणाले की पुढील पाच वर्षांत 10,000 कोटी रुपयांची उलाढाल करण्याचे लक्ष्य आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे “सहकार से समृद्धी” हे ध्येय साध्य करण्यासाठी तिन्ही सहकारी संस्था कृषी आणि संबंधित कामांशी निगडित लोकांचे उत्थान सुनिश्चित करतील. या तीन सहकारी संस्था स्थापन करण्यास शासनाने यापूर्वी मान्यता दिली होती.
या संस्थांची नोंदणी बहु-राज्य सहकारी संस्था अधिनियम, 2002 अंतर्गत करण्यात आली आहे. सर्व स्तरावरील सहकारी संस्था (जिल्हा ते राज्य ते राष्ट्रीय) ज्यांना तीन संस्थांपैकी प्रत्येकासाठी निर्दिष्ट केलेल्या क्रियाकलापांमध्ये स्वारस्य आहे, ते सदस्य होण्यास पात्र आहेत. सहकार क्षेत्रातील निर्यातीला चालना देण्यासाठी NCEL ची स्थापना करण्यात आली आहे.
NCEL च्या सदस्य प्रवर्तकांमध्ये गुजरात कोऑपरेटिव्ह मिल्क मार्केटिंग फेडरेशन लिमिटेड (GCMMF),इंडियन फार्मर्स फर्टिलायझर कोऑपरेटिव्ह लिमिटेड (IFFCO), कृषक भारती कोऑपरेटिव्ह लिमिटेड (KRIBHCO), राष्ट्रीय कृषी सहकारी विपणन महासंघ (NAFED), आणि राष्ट्रीय सहकारी विकास महामंडळ (NCDC)यांचा समावेश आहे. NCEL सहकारी संस्था आणि संबंधित संस्थांच्या वस्तू आणि सेवांची थेट निर्यात करेल. NCOL ची स्थापना सेंद्रिय उत्पादनांची क्षमता ओळखण्यासाठी आणि एक निरोगी कृषी परिसंस्था निर्माण करण्यासाठी करण्यात आली आहे.
सहकारी क्षेत्रातील सेंद्रिय उत्पादनांचे एकत्रीकरण, खरेदी, प्रमाणीकरण, चाचणी, ब्रँडिंग आणि विपणन यासाठी ही एक छत्री संस्था म्हणून काम करते. NCOL ला NAFED, NDDB (नॅशनल डेअरी डेव्हलपमेंट बोर्ड), NCDC, GCMMF आणि NCCF द्वारे प्रोत्साहन दिले जाते.
NCOL सेंद्रिय उत्पादनांच्या उत्पादनात वाढ करण्यास मदत करेल आणि ते विविध स्तरांवर सहकारी संस्था आणि संबंधित संस्थांद्वारे प्रामाणिक आणि प्रमाणित सेंद्रिय उत्पादनांच्या विपणनासाठी देखील मदत करेल. BBSSL प्रगत आणि पारंपारिक बियाणे संशोधन आणि उत्पादनाशी संबंधित आहे आणि सहकारी क्षेत्राद्वारे त्यांच्या प्रक्रिया आणि विपणनासाठी जबाबदार आहे.
IFFCO, KRIBHCO, NAFED, NDDB आणि NCDC द्वारे याचा प्रचार केला जातो. BBSSL चे उद्दिष्ट भारतातील दर्जेदार बियाणांचे उत्पादन वाढवणे, सहकारी संस्थांच्या माध्यमातून जागतिक मानकांच्या बरोबरीने करणे आणि त्यामुळे आयात बियाण्यांवरील अवलंबित्व कमी करणे हे आहे. चांगल्या दर्जाच्या बियाण्यांमुळे कृषी उत्पादन वाढण्यास मदत होईल आणि बियाणे उत्पादक शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल.
तिन्ही सोसायट्या शेती आणि संबंधित कामांशी निगडित लोकांचे उत्थान सुनिश्चित करतील आणि PACS द्वारे शेतकऱ्यांकडून कृषी उत्पादन आणि बियाणे खरेदी करतील. यामुळे PACSअधिक मजबूत होईल कारण त्यांच्याशी संबंधित शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनाची जास्तीत जास्त किंमत मिळेल. निव्वळ अधिशेषावरील नफा थेट शेतकऱ्यांच्या खात्यात जाण्याची खात्री करण्याच्या उद्देशाने सोसायट्या काम करतील, ज्यामुळे प्रक्रियेतील गळती टाळता येईल.
