Soyabin rate : गेल्या काही आठवड्यांपासून सोयाबीनच्या बाजारभावात झालेली वाढ ही शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक ठरली आहे. जुलै महिन्यापर्यंत ₹४०००–₹४२०० प्रति क्विंटल दर असलेला सोयाबीन आता ₹४७००–₹४८०० पर्यंत पोहोचला आहे. ही वाढ अचानक झाली नसून मागील काही घटकांमुळे बाजारात तेजी निर्माण झाली आहे. शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर समाधान दिसत असले तरी ही स्थिती किती काळ टिकेल, याबाबत अजूनही अनिश्चितता आहे.
दरवाढीमागील प्रमुख कारणांमध्ये आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत वाढलेली मागणी, पोल्ट्री उद्योगाकडून सोया ढेपेची वाढती मागणी आणि देशांतर्गत पुरवठ्यातील घट यांचा समावेश आहे. पोल्ट्री उद्योगात सोया ढेपेचा वापर मोठ्या प्रमाणात होतो, आणि सध्या इथेनॉल निर्मितीसाठी मका, गहू व तांदळाच्या ढेपेचा वापर वाढल्यामुळे सोयाबीनच्या ढेपेला पर्याय मिळत आहे, ज्यामुळे त्याची मागणी वाढली आहे
मात्र, यंदा सोयाबीनचे पेरणीक्षेत्र राज्यात ४.५२% नी घटले असून उत्पादनातही घट होण्याची शक्यता आहे. याशिवाय सप्टेंबरमध्ये अतिपावसाचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे, ज्यामुळे पीक खराब होण्याचा धोका निर्माण झाला आहे. सरकारने जाहीर केलेली किमान आधारभूत किंमत (MSP) ₹४८९२ असली तरी सध्याचे दर त्याच्या आसपासच आहेत. मागील वर्षी सरासरी दर ₹४१७५ होते, त्यामुळे यंदा दरवाढ टिकून राहील का, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
जागतिक बाजारात ब्राझील व अर्जेंटिनाच्या सोया ढेपेच्या तुलनेत भारतीय ढेपेचे दर अधिक असल्यामुळे निर्यात मंदावली आहे. त्यामुळे देशांतर्गत मागणीवरच दर टिकून राहण्याची शक्यता आहे. पुढील महिन्यात नवीन सोयाबीन बाजारात येईल, त्यावेळी पुरवठा वाढल्यास दरात काही प्रमाणात घट होऊ शकते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी साठवणूक व्यवस्थापन व विक्री वेळेचे नियोजन काळजीपूर्वक करणे गरजेचे आहे.
एकूणच, सध्याची दरवाढ ही शेतकऱ्यांसाठी दिलासा देणारी असली तरी ती तात्पुरती असू शकते. बाजारातील मागणी, आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा आणि हवामानाच्या स्थितीवर पुढील दर अवलंबून असतील. शेतकऱ्यांनी माहितीपूर्ण निर्णय घेऊन उत्पादन व विक्रीचे धोरण ठरवावे, अशी तज्ज्ञांची शिफारस आहे.
