Milk production : सध्या युरोपातील अनेक देशांमध्ये जनावरांना लाळ्या-खुरकुत रोगाचा (Foot-and-Mouth Disease) फैलाव झाल्याचे वृत्त समोर आले आहे. या रोगामुळे गुरेढोरे आणि इतर पशुधन धोक्यात आले असून, त्याचा फटका शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणावर बसतो आहे. भारतासारख्या देशातही या रोगाची शक्यता लक्षात घेता पशुपालकांनी विशेष दक्षता घेण्याची गरज निर्माण झाली आहे.
युरोपियन युनियनमधील काही देशांमध्ये गेल्या काही दिवसांत लाळ्या-खुरकुत रोगाची अनेक प्रकरणे समोर आली आहेत. त्यामुळे तिथल्या शासकीय यंत्रणांनी खबरदारीचे उपाय म्हणून जनावरांची कत्तल सुरू केली आहे आणि संसर्गग्रस्त भाग सील केले आहेत. रोगाचा प्रसार टाळण्यासाठी कडक निर्बंध लागू करण्यात आले आहेत.
लाळ्या-खुरकुत रोग प्रामुख्याने गायी, म्हशी, शेळ्या, मेंढ्या आणि डुक्करांमध्ये आढळतो. या रोगामध्ये जनावरांच्या तोंडात व खुरांवर फोड येतात, त्यामुळे त्यांना खाणे आणि चालणे अवघड होते. हा रोग एक जनावर दुसऱ्याला लाळ, लिंग, शेण, लघवी यांच्याद्वारे किंवा थेट संपर्कातून लागतो. अनेकदा वाऱ्याच्या प्रवाहातूनही हा रोग पसरतो.
युरोपमध्ये सध्या या रोगामुळे पशुधनाचे मोठे नुकसान झाले आहे. अनेक देशांनी जनावरांच्या हालचालींवर निर्बंध घातले आहेत, बाजारपेठा बंद केल्या आहेत आणि काही ठिकाणी जैवसुरक्षा उपाय काटेकोरपणे राबवले जात आहेत. काही स्थानिक शेतकऱ्यांनी हा रोग जाणूनबुजून पसरविण्यात आल्याचा संशय व्यक्त केला आहे, मात्र त्यास अद्याप कोणतीही ठोस पुष्टी नाही. भारतातही काही वर्षांपूर्वी अशा प्रकारचे उद्रेक झाले होते. त्यामुळे सध्याच्या पार्श्वभूमीवर भारतीय पशुपालकांनी खबरदारी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
पशुपालकांनी अशी घ्या काळजी:
– शेतातील परिसर व जनावरे स्वच्छ ठेवावीत.
– बाहेरून जनावरे शेतात आणताना त्यांची तपासणी करावी.
– लक्षणे दिसताच स्थानिक पशुवैद्यकांशी तात्काळ संपर्क साधावा.
– शासनाच्या लसीकरण मोहिमेत सक्रीय सहभाग घ्यावा.
लाळ्या-खुरकुत रोगामुळे जनावरांचे उत्पादन घटते, दुधात घट येते आणि शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होते. त्यामुळे हा रोग रोखण्यासाठी जनजागृती, वेळीच निदान आणि शासकीय उपाययोजना यांचा योग्य समन्वय अत्यावश्यक आहे. युरोपमधील सध्याची परिस्थिती पाहता भारतातही सजग राहणे काळाची गरज आहे.
