Soybean price : केंद्र सरकारने अन्न तेल महाग होऊ नये यासाठी मोठा निर्णय घेतला असून, सोयाबीन, सूर्यफूल आणि त्यापासून बनणाऱ्या खाद्यतेलाच्या निर्यातीवरील शुल्कात कपात केली आहे. या निर्णयामुळे भारतात तेलाच्या किंमती कमी राहतील, असा सरकारचा अंदाज आहे. मात्र याचा थेट फटका देशातील शेतकऱ्यांना बसेल. कारण, निर्यात कर कमी झाल्यामुळे या तेलबियांची देशांतर्गत मागणी आणि किंमत दोन्ही कमी होण्याची शक्यता आहे.
सध्या सोयाबीन उत्पादन क्षेत्रात अनेक राज्यांतील शेतकऱ्यांनी मोठ्या प्रमाणावर पेरणी केली आहे. जून-जुलैमध्ये झालेल्या पावसामुळे उगम चांगला झाला असला तरी काढणीच्या काळात भाव मिळतील की नाही, याबद्दल शंका निर्माण झाली आहे. यापूर्वी बाजारात असा अंदाज होता की, सोयाबीन किंवा सूर्यफूल यांची निर्यात वाढल्यास शेतकऱ्यांना चांगला भाव मिळू शकतो. मात्र निर्यातीतून जास्त फायदा होऊ नये म्हणून केंद्राने सध्या १० टक्क्यांपर्यंतचा निर्यात कर लावला होता. आता तो कर कमी केल्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात भारतातील माल स्वस्त होईल, पण देशांतर्गत दर घसरू शकतात.
या निर्णयामुळे देशातील तेलबिया उद्योगालाही झटका बसण्याची शक्यता आहे. कारण, देशात आधीच मोठ्या प्रमाणावर सस्त्या तेलाची आयात होते. त्यात आता निर्यातही सवलतीत होत असल्याने स्थानिक उत्पादक आणि प्रक्रिया उद्योगाला स्पर्धा करणे कठीण जाईल. परिणामी शेतकऱ्यांना बाजारात कमी दर मिळण्याचा धोका वाढतो.
शिवाय, सध्या भारतात खाद्यतेलाच्या दरात काहीशी स्थिरता आली असली तरी त्याचा फायदा थेट ग्राहकांना फारसा मिळालेला नाही. किरकोळ बाजारात दर कायम आहेत. अशावेळी जर सरकारने तेलबियांची निर्यात परत सुरू केली आणि आयातही चालूच ठेवली, तर दोन्ही बाजूंनी शेतकऱ्यांच्या मालाला किंमत मिळणे अवघड होईल.
गेल्या काही वर्षांत शेतकऱ्यांनी सरकारच्या आवाहनानुसार सोयाबीन, मोहरी, सूर्यफूल यासारख्या तेलबिया पिकांकडे वळण्यास सुरुवात केली होती. आता मात्र सरकारनेच अशा प्रकारच्या निर्णयांनी त्यांचा उत्साह कमी होण्याची भीती शेतकऱ्यांना वाटत आहे.
