सर्व हंगामात भाजीपाला लागवडीसाठी रोपवाटिका तयार केल्या जातात. त्यानंतर रोपवाटिकेत तयार केलेली रोपे शेतकरी शेतात लावतात. रोपवाटिकेत रोपे तयार करण्याचा फायदा म्हणजे झाडे निरोगी तयार केली जातात.
भाजीपाला शेती हा शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर व्यवहार आहे. त्याच्या लागवडीद्वारे, शेतकरी भाजीपाला विकल्यानंतर लगेच पैसे कमवू शकतात. मात्र भाजीपाला शेतीत चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी शेतकऱ्यांना विशेष लक्ष द्यावे लागते. विशेषतः पावसाळ्यात शेतात जास्त लक्ष देण्याची गरज असते कारण शेतात पाणी साचल्याने भाजीपाला लागवडीचे नुकसान होऊ शकते. या महत्त्वाच्या गोष्टींपैकी, हे देखील जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे की बटाटे, सोयाबीन, भेंडी, सोयाबीन इत्यादी भाज्या वगळता बहुतेक भाज्यांसाठी रोपवाटिका तयार केल्या जातात. रोपवाटिकेत रोपे तयार केल्यानंतर शेतकरी त्यांची लागवड शेतात करतात. त्यामुळे रोपवाटिकेशी संबंधित प्रत्येक प्रकारची माहिती शेतकऱ्याकडे असायला हवी.
साधारणपणे सर्व हंगामात भाजीपाला लागवडीसाठी रोपवाटिका तयार केल्या जातात. त्यानंतर रोपवाटिकेत तयार केलेली रोपे शेतकरी शेतात लावतात. रोपवाटिकेत रोपे तयार करण्याचा फायदा म्हणजे रोपे निरोगी तयार होतात. परंतु या पद्धतीत रोप उपटून शेतात लावताना विशेष काळजी घ्यावी लागते. शेतकरी शेतात रोपे घेऊन शेतात लावल्याचे अनेकदा दिसून येते. विशेष लक्ष न दिल्याने एक तृतीयांश झाडे 2-3 दिवसात सुकतात. या समस्येला तोंड देण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काही महत्त्वाच्या उपाययोजना कराव्यात.
शेतकऱ्यांनी या उपाययोजना कराव्यात..
◼️ प्रत्यारोपणासाठी झाडे उपटण्याच्या एक दिवस आधी, संध्याकाळी झाडांवर कीटकनाशके आणि बुरशीनाशकांची फवारणी करावी जेणेकरून झाडे एक आठवडा रोगांपासून संरक्षित राहतील.
◼️ झाडे उपटण्याच्या एक तास आधी त्यांना हलके पाणी द्यावे म्हणजे उपटणे सोपे होईल.
◼️ झाडे उपटताना, त्यांना धरून ओढू नका, असे केल्याने मुळे आणि देठ तुटतील, म्हणून झाडे उपटण्यासाठी ट्रॉवेलचा वापर केला पाहिजे आणि ते काळजीपूर्वक उपटले पाहिजे जेणेकरून झाडे सुरक्षित राहतील.
◼️ दुपारनंतरच झाडे लावावीत जेणेकरून सूर्यप्रकाश पडणार नाही.
◼️ झाडे उपटून टाकल्यानंतर, रोपे लावण्यासाठी उघड्यावर नेऊ नका, परंतु त्यांना बांधा. यासोबत एका भांड्यात सेंद्रिय खत, माती आणि पाणी यांची जाड पेस्ट तयार करा. त्यात मुळे बुडवून प्रत्यारोपणासाठी घ्या. त्या भागात खरुज होण्याची समस्या असल्यास त्या पेस्टमध्ये बाविस्टिन किंवा ट्रायकोडर्मा मिसळा.
◼️ लागवडीसाठी बेड किंवा कडा तयार ठेवा आणि लागवडीनंतर हलके सिंचन करा.
◼️ जोपर्यंत झाड पूर्णपणे माती पकडत नाही तोपर्यंत पूर सिंचन तंत्राने पाणी देऊ नका.
◼️ वनस्पतींमधील कोणत्याही प्रकारचे रोग व कीड यासंबंधी अधिक माहितीसाठी कृषी शास्त्रज्ञांशी संपर्क साधा. शेतकरी त्यांच्या जवळच्या केव्हीके आणि कृषी विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांशी संपर्क साधू शकतात.
