Soybean prices : विदेशी बाजारपेठांमध्ये खाद्यतेलांच्या दरात मोठी घसरण झाल्यामुळे भारतीय बाजारातही तेलबिया वर्गातील पिकांचे दर कोसळले आहेत. याचा थेट परिणाम शेतकऱ्यांच्या मनोवृत्तीवर झाला असून, यंदाच्या खरीप हंगामात सोयाबीनची लागवड कमी होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.

गेल्या आठवड्यात कच्च्या पामतेलाचे आंतरराष्ट्रीय दर 1,200 डॉलर प्रति टनांवरून 1,160 डॉलर प्रति टनांवर आले. या घसरणीचा परिणाम देशांतर्गत बाजारातही जाणवला. सोयाबीन दाणा 4,400–4,450 रुपये तर लूज सोयाबीन 4,100–4,150 रुपये प्रति क्विंटल दराने बंद झाले, जे मागील आठवड्याच्या तुलनेत किंचित कमी होते.

दुसरीकडे, मोहरी व शेंगदाण्याचे दर स्थिर राहून किंचित वधारले, कारण त्यांची आवक मर्यादित होती आणि मागणी कायम होती. पण एकूण तेलबिया बाजारावर दबाव दिसून आला. सोयाबीनच्या तुलनेत सरसों व शेंगदाणा भावात स्थैर्य दिसले असले तरी सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांमध्ये चिंता वाढली आहे.

पेरणीवर होणार परिणाम?

सोयाबीन हे महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, राजस्थानसह अनेक राज्यांतील खरीप हंगामातील प्रमुख पैसा देणारे पीक आहे. परंतु मागील वर्षीच्या तुलनेत यंदा भावात स्थिरता नसल्यानं, शेतकरी दुसऱ्या पर्यायांकडे वळू शकतात. तुरीसारख्या डाळींची हमीभावाद्वारे विक्री सहज होते, तर कापसालाही किमान आधारभूत दर दिला जातो. त्यामुळं अनेक ठिकाणी शेतकरी सोयाबीनऐवजी तूर, मूग किंवा कापूस घेण्याचा विचार करत आहेत.

याशिवाय, सोयाबीनवर प्रक्रिया उद्योग अवलंबून असल्याने त्याची मागणी ठराविक पातळीवर राहते. पण अतिरिक्त आयात आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारातील स्पर्धेमुळे देशांतर्गत दरावर दबाव येत आहे.

*सरकारकडून हस्तक्षेपाची गरज*
विशेष म्हणजे, जर ही परिस्थिती असाच पुढे राहिली, तर आगामी काळात देशांतर्गत तेल उत्पादनात घट होऊ शकते, जी आपली आयातीवरील अवलंबनता वाढवू शकते. त्यामुळे केंद्र सरकारने शेतकऱ्यांना काही दिलासा देत मदत योजनांचा पुन्हा आढावा घेणे गरजेचे आहे.

एकूणच पाहता, सोयाबीन उत्पादकांसाठी सध्याची बाजारस्थिती थोडीशी निराशाजनक आहे. भावाची स्थिरता आणि हमी दर मिळाल्यासच शेतकरी पुन्हा सोयाबीनकडे वळतील, अन्यथा यंदाच्या हंगामात पेरणीत लक्षणीय घट होण्याची शक्यता आहे.