Pomegranate export : भारतातील ‘भगवा’ जातीच्या डाळिंबाची पहिली सागरी खेप थेट अमेरिकेत यशस्वीपणे पोहोचली आहे. ही खेप ४,६२० बॉक्स (सुमारे १४ टन) डाळिंबाची होती, आणि मार्च २०२५ च्या दुसऱ्या आठवड्यात न्यूयॉर्क येथे पोहोचली. ही ऐतिहासिक कामगिरी भारतीय कृषी निर्यातीसाठी आणि विशेषतः डाळिंब उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी मोठे पाऊल मानले जात आहे.
या यशस्वी निर्यातीमागे कृषी आणि प्रक्रिया अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण (APEDA), भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR), आणि नॅशनल रिसर्च सेंटर ऑन पमग्रेनेट यांचे मोलाचे योगदान आहे. त्यांनी ‘भगवा’ डाळिंबाची शेल्फ लाइफ वाढवण्यावर विशेष भर दिला. परिणामी, पाच आठवड्यांच्या समुद्र प्रवासानंतरही डाळिंबाची गुणवत्ता आणि ताजेपणा अबाधित राहिला.
डाळिंब निर्यात करण्याआधी, त्यावर किरणोत्सर्ग प्रक्रिया (irradiation treatment) करण्यात आली. ही प्रक्रिया नवी मुंबईतील कृषी पणन मंडळाच्या केंद्रात पार पडली. त्यामुळे फळांचे संरक्षण होते आणि ते अधिक काळ ताजे राहतात. याशिवाय ही प्रक्रिया USDA (United States Department of Agriculture) च्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार करण्यात आली.
यापूर्वी भारतातून डाळिंबाची निर्यात हवाई मार्गाने होत असे. मात्र, हवाई वाहतूक ही महागडी आणि प्रमाण मर्यादित असते. त्यामुळे समुद्रमार्गे निर्यात ही एक मोठी संधी बनली आहे. ही पद्धत केवळ खर्चात बचत करत नाही, तर एकाचवेळी अधिक प्रमाणात निर्यात करणे शक्य होते.
वित्तीय वर्ष २०२३-२४ मध्ये भारताने एकूण ७२,०११ मेट्रिक टन डाळिंब निर्यात केली होती, ज्याची किंमत सुमारे ५७० कोटी रुपये (६९.०८ दशलक्ष डॉलर) होती. यावर्षी एप्रिल २०२३ ते जानेवारी २०२४ या काळात डाळिंब निर्यातीत २१ टक्क्यांची वाढ नोंदवली गेली.
‘भगवा’ जातीच्या डाळिंबाला आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत मोठी मागणी असून, महाराष्ट्र हे भारतातील प्रमुख डाळिंब उत्पादक राज्य आहे. त्यामुळे या सागरी निर्यातीमुळे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना नवीन बाजारपेठा उपलब्ध होणार असून त्यांचा आर्थिक फायदा लक्षणीयरीत्या वाढणार आहे. हे यश देशातील कृषी निर्यातीसाठी नवा मार्गदर्शक ठरणार आहे.
