गेल्या वर्षी ऑक्टोबर महिन्यात, सरकारने बासमती तांदळाच्या मालासाठी एमईपी प्रति टन $1,200 वरून $950 प्रति टन कमी केली होती. तथापि, निर्यातदारांचे म्हणणे आहे की उच्च एमईपी देशांतर्गत किमतींसाठी हानिकारक असेल. त्यामुळे बासमती तांदळाचे भाव गडगडणार आहेत.
केंद्र सरकार बासमती तांदळाचे किमान निर्यात शुल्क (एमईपी) कमी करू शकते. यासाठी ती योजना आखत आहे. आत्तापर्यंत सरकारने तांदूळ निर्यातदारांशी चर्चेच्या अनेक फेऱ्या केल्या आहेत. एमईपीमध्ये कपात केल्याने जागतिक बाजारपेठेत भारतीय बासमती तांदळाची स्पर्धा वाढेल, अशी त्यांना आशा आहे. त्यामुळे निर्यातीला गती मिळेल. तथापि, सध्या बासमती तांदळाचा MEP $950 प्रति टन आहे. तर बासमतीच्या अनेक जातींचे भाव एमईपीच्या खाली घसरल्याने व्यापाऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होत आहे.
फायनान्शिअल एक्सप्रेसच्या अहवालानुसार बासमती तांदळाच्या निर्यातीत घट झाल्यामुळे त्याचा साठा वाढला आहे. त्यामुळे बाजारात त्याचे दर घसरले आहेत. सध्या 1509 बासमती धानाचा बाजारभाव 2500 रुपये प्रतिक्विंटल आहे, तर वर्षभरापूर्वी हा दर 3000 रुपये प्रतिक्विंटल होता. त्याचबरोबर बासमती जातीच्या पुसा 1121 या नवीन उत्पादनाची आवक पुढील महिन्याच्या अखेरीस सुरू होण्याची अपेक्षा आहे. त्यामुळे पूसा 1121 या प्रीमियम जातीच्या किमतीही गेल्या वर्षीच्या 4000 रुपये प्रति क्विंटलच्या पातळीवरून खाली आल्याचे सांगण्यात येत आहे.
तसेच यावर्षी बासमती धानाच्या क्षेत्रातही मोठी वाढ झाली आहे. विशेषत: पंजाबमध्ये या वर्षी बासमतीच्या लागवडीखालील क्षेत्रामध्ये १२ टक्क्यांहून अधिक म्हणजे ०.६७ दशलक्ष हेक्टर इतकी वाढ झाली आहे. त्यामुळे बासमती तांदळाचे उत्पादन गेल्या वर्षीच्या 70 लाख टनापेक्षा 10 टक्के अधिक असल्याचा अंदाज आहे.
भारतात बासमती तांदूळ किती वापरला जातो ?
खरेतर, गेल्या वर्षी ऑक्टोबर महिन्यात सरकारने बासमती तांदळाच्या खेपासाठी एमईपी प्रति टन $1,200 वरून $950 प्रति टन कमी केली होती. तथापि, निर्यातदारांचे म्हणणे आहे की उच्च एमईपी देशांतर्गत किमतींसाठी हानिकारक असेल. त्यामुळे बासमती तांदळाचे भाव गडगडणार आहेत. गेल्या वर्षी 70 लाख टन बासमती तांदूळांपैकी केवळ 20 लाख टन घरगुती वापर झाला होता. त्यामुळे दरही वाढत आहेत.
बासमती तांदळाचे प्रमुख निर्यातदार चमन लाल सेटिया एक्स्पोर्ट्सचे व्यवस्थापकीय संचालक विजय सेटिया म्हणाले की, गेल्या वर्षी त्यांनी $5.83 अब्ज किमतीचा विक्रमी 5 दशलक्ष टन सुगंधी तांदूळ निर्यात केला. विशेष बाब म्हणजे 2024-25 च्या एप्रिल-मे या कालावधीत देशातून 9 लाख टनांपेक्षा जास्त बासमती तांदळाची निर्यात झाली, जी मागील वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत 15 टक्के अधिक आहे.
बासमती तांदळाच्या निर्याती मध्ये पाकिस्तानचा वाटा किती आहे ?
आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छतो की जिओग्राफिकल इंडिकेशन-टॅग केलेला बासमती तांदूळ पंजाब, हरियाणा, पश्चिम उत्तर प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर आणि उत्तराखंडच्या 70 हून अधिक जिल्ह्यांमध्ये पिकवला जातो. सुवासिक आणि लांब दाण्याच्या तांदळाची जागतिक बाजारपेठेत चांगली किंमत आहे. जागतिक सुगंधी तांदळाच्या बाजारपेठेत भारताचा वाटा सुमारे ७५ ते ८० टक्के आहे, तर बासमती तांदळाच्या निर्यातीत पाकिस्तानचा वाटा सुमारे २० टक्के आहे.
